.بسم الله الرحمن الرحیم.

محقق: زهرا نوروستا

الحمد لله رب العالمین وصل الله علی سیدناوحبیبناوطبیب قلوب العالم ابی قاسم مصطفی محمد/لاسییمابقیةالله العظیم فی العرضین و لعنةالله علی اعداعهم اجمعین
قال الحکیم فی محکم الکتاب عوض بلله من شیطان اللعین الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم:لئن شکرتم لازیدنکم

بندگی کن تا که سلطانت کنند تن رهاکن تاهمه جانت کنند          خوی حیوانی سزاوارتونیست ترک این خوکن که انسانت کنند
همچوسلمان درمسلمانی بکوش ای مسلمان تاکه سلمانت کنن        تاتوانی درگلستان جهان خارشو،تاگل به دامانت کنند

خطبه(23)شریف نهج البلاغه مشتمل بر1. ضرورت تعاون باخویشاوندان2.تناسب نعمت هابااستعدادهای گوناگون.
تفسیروشأن این خطبه دراین تحقیق نخواهدگنجید وبه علت کمبود وقت ازگفتن کامل آن معذورهستم.

هدف ازانتخاب این هدف ازبین رفتن خودخواهی وناشکری نسبت به نعمات خداوندرحمان ورحیم است.همچنین به وجود آوردن رأفت وعطوفت بین خویشاوندان ونزدیکان که همان صله رحم است مباشد.
شیخ اجل اعظم ، حاج شیخ علی اکبرنهاوندی،شیخ محمد کاظم شیرازی وهمچنین مولاناسید ابوالحسن اصفهانی ازکسانی اندکه به این خطبه توجه نموده وبه تفسیرومعنی آن پرداخته اند.
الف)ضرورت تعاون باخویشاوندان :
وَمَن تَلِن حاشیَتُهُ یَستَدِم مِن قَومِهِ المَویدَة.(کسیکه به خویشاوندان خودمتواضع،مهربان وهمراه باشددوستی همیشگی آنهارابه خودجلب می کند). درحدیث آمده است که علی(ع)فرمود:البرکةُ فی مال مَن آتی الزَکاةَرواسیَ المُومنینَ وَوَصَل الاَقرَبینَ(برکت درمال کسی است که زکات بدهدوبامومنان مواسات کندونسبت به نزدیکان صله رحم به جاآورد). حضرت دربیان دوم میفرماید:چراانسان ازکمک کردن به عشیره وبستگان چشم بپوشید درحالی که زیان وخسران بزرگی دامن اورامی گیرد.

هیچ عاقلی دست به چنین کاری نمی زندوحاضرنمی شودکه سودبزرگی راازخودبه خاطرازدست دادن منافع کوچکی،دورکند.

بسیاردیده ایم ازمیان یک قبیله،فردیاافرادی متمکن میشوندوبه خاطرتکبروبخل ازبستگان خود دورمیشوندودوستان دیروزبه دشمنان امروزتبدیل میشوند،درحالی که اگربه شکرانه این نعمت ها، فروتنی وسخاوت رادربرنامه خودقرارمی دادند،نه تنهاازمحبت شان کاسته نمی شود،بلکه فزونی می یافت .

این موضوع قابل توجه است که تعبیر به<خاشیه>درجمله بالا،تاب دومعنارادارد:نخست این که اشاره به صفات وروحیات خودانسان باشدـ که درتفسیربالاامده ـ ودیگراین که اشاره به اطرافیان و کارگزاران بوده باشد.بنابراین مفهوم جماه چنین می شودکه کسی که اطرافیان اونسبت به مردم ،خوش برخوردومتواضع وپرمحبت اند،دوستی اقوام دورونزدیکش راهمواره به او جلب می کنند.بسیاردیده ایم کسانی خودشان ادم های خوبی هستند،ولی براثرخشونت اطرافیان وسوءبرخوردشان بامردم،همه از اطرافشان پراکنده شده اند.

ب)تناسب نعمت هابااستعدادهای گوناگون:
عده ای ازمردم گمان میبرند که همه ی نتایج وشئون بشردرهرحال تعیین شده ازپیش میباشدواین تعیین مختص قضاوقدرالهی است ویامربوط به محیط وتعلیم وتربیت وحوادث پیش بینی نشده است درصورتیکه این مواردازاراده وعوامل روانی متنوع که پیرامون انسانهاراگرفته وهرگونه کارگفتار اندیشه وتمایلات وخودخواهی هاسرنوشت آنهاراتعیین می نمایدوبدان جهت که عوامل مزبوربرای هرشخصی موقعیت خاصی ایجاد میکند.پس دونفررانمی توان پیداکردکه ازهرجهت مثبت ومنفی مساوی بوده باشند.

گروه دیگری می گویندبهترین جامعه ان است که بانادیده گرفتن آن موارد بایددرمیان افرادتساوی ایجاد کند.
جمله ای راکه امیرالمومنین(ع)می فرمایند:اختلاف انسانهادرقسمت معاش که مفادآن درآیه قرآن آمده است:
این قسمت الهی قطعاًازروی عدالت وحکمت است وغیرازاختلاف دربهره برداری ازموادمعیشت وامتیازات قابل توجه برمبنای چپاول واستثماراست که متاسفانه سرتاسرتاریخ رافراگرفته وچپاول دسترنج دیگران وتعدی برقسمت آنان ضدقضاوقدراست ومبارزه باعدالت وحکمت خداوندی است.
امیرالمومنین درفرمایشی دیگرمیفرمایند:
مَارَأیتُ نَعَمةٍمُوفوَرهٍ اِلّاوَالی جانِبُها حَقٌ مُضَیعٌ
من درهیچ جانعمت فراوانی ندیده ام مگر این که درجنب آن حقی ضایع شده وجودداشت.

(غفیره)دراینجابه معنی فراوانی اموال است.چنان که جمعیت فراوان رانیز«الجم الغفیر»می گویند.
شایسته است:
1)باصله رحم وحدت ومهربانی رادرمیان خود،خانواده وخویشاوندان بیش ازپیش بیشتر کنیم،زیرا روزی ازتخت به تخته خواهیم آمد.2)هنگام نیاز خویشاوندان به آنان کمک ومساعدت برسانیم.3)نعمت های خداراشکربگوییم وبرای کسب مقام های رفیع تقوابکوشیم. 4)خلع موجوددروحدت مسلمانان رامی توان ازاین راه پرکرد،تاجبهه ی حق علیه باطل راقوی ومستهکم کردودیگرکسی توان زورگویی به مارانخواهد داشت.
باتوجه به این تحقیق می توان گفت:
صله رحم باعث نزدیکی دلها به یکدیگرمیشودوبینی دشمنان وشیطان رابه خاک می مالد.
شایدلازم نباشد متذکر گردیم،رعایت تقوای الهی نوعی شکر گزاری به درگاه باریتعالی محسوب می گرددودرواقع شکرگزاری وسپاس گزاری واقعی وعملی همین قسم از شکر گزای می باشد .
خویشاوندان انسان بزرگترین گروهی هستندکه ازیکدیگرحمایت میکنندواضطراب وناراحتی راازمامیزدایند.پس بیاییددرهنگام مصیبت هانسبت به هم پرعاطفه ترین مردم باشیم وهمچنین نام نیکی که خداوند رواج دهد بهترازمیراثی است که دیگری بردارد.
خواجه درابریشم ومادرگلیم عاقبت ای دل همه مادرگلیم
وَسلامُ علیکُم وَرحمَتُ الله